Οι Έλληνες στα όπλα (1936-1949)

«Οι Έλληνες στα όπλα (1936-1949)» του Χρίστου Τάταρη
Εκδόσεις «Ενδοχώρα», 2024

Ο Α’ Τόμος περιλαμβάνει τις εκλογές με απλή αναλογική το 1936, την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης, την ανάθεση από την Βουλή της πρωθυπουργίας στον Ι. Μεταξά για 5 μήνες (να κυβερνά με βασιλικά διατάγματα χωρίς έλεγχο) και τελικά την κήρυξη δικτατορίας στις 4 Αυγούστου 1936. Ακολουθεί μια τεράστια προσπάθεια πολεμικής προετοιμασίας μέχρι τον Οκτώβριο του 1940, όταν στις ιταμές απαιτήσεις της Ιταλίας ελέχθη στις 3 π.μ. το θρυλικό ΟΧΙ, που εξελίχθηκε σε θρίαμβο του Ελληνικού στρατού στα Αλβανικά βουνά.

Όμως, μετά από επίθεση και της Γερμανίας, την Ελλάδα θα κατέχουν επί τριάμισι χρόνια τρεις στρατοί Κατοχής: Γερμανοί, Ιταλοί και Βούλγαροι. Σε αυτά τα χρόνια συνέβη η μεγάλη πείνα τον χειμώνα 41-42, η Εθνική Αντίσταση με πληθώρα οργανώσεων, αλλά και η μεγάλη συμμετοχή ατόμων στο ποδηγετούμενο από το ΚΚΕ-ΕΑΜ που είχε ως στρατιωτικό του σκέλος τον ΕΛΑΣ. Περιγράφονται τα κομουνιστικά κινήματα στην Μέση Ανατολή, ο εμφύλιος σπαραγμός και οι πολεμικές συγκρούσεις, ενώ διαρκεί η Κατοχή, αλλά και αμέσως μετά. Οι Βρετανοί ενίσχυσαν στις αρχές υπερβολικά τον ΕΛΑΣ, αλλά αντιλήφθηκαν καθυστερημένα ότι κύριος σκοπός του ήταν η κατάληψη της εξουσίας με τα όπλα.

Περιγράφονται αναλυτικά οι προσπάθειες του πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου για «εθνική ενότητα και μεγάλη Ελλάδα», η σταθερή στάση του Τσόρτσιλ υπέρ της ελληνικής κυβέρνησης, τα Δεκεμβριανά του 1944 και η ήττα του ΕΛΑΣ από τις Ελληνικές και Βρετανικές δυνάμεις. Ακολουθεί η ανακωχή, η συμφωνία της Βάρκιζας και τα επόμενα γεγονότα με την φυγή πολλών κομουνιστών στο Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας, για να αποφύγουν την δικαιοσύνη. Τέλος περιγράφονται και οι εμφύλιες συγκρούσεις στην Μακεδονία μετά την απελευθέρωση και τα πολλά θύματα αυτών στο Κιλκίς.

Στον Β’ τόμο περιγράφονται η επίθεση των ανταρτών του ΚΚΕ στο Λιτόχωρο την βραδιά των εκλογών, η αποχή του ΚΚΕ από τις εκλογές, η συμμετοχή του στο Δημοψήφισμα, οι πολιτικές δολοφονίες Ζεύγου, Χρ. Λαδά και Πολκ και το σχέδιο Λίμνες των ανταρτών. Ακολουθεί η περιγραφή του «Εμφύλιου πολέμου», ο οποίος ήταν μια ξενοκίνητη ανταρσία υπό την ηγεσία του Ν. Ζαχαριάδη και του φανατικού Νο 2 του ΚΚΕ Γιάννη Ιωαννίδη.

Περιγράφονται οι επιθέσεις του λεγόμενου Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) σε πόλεις, η απομάκρυνση του αρχιστράτηγου Μάρκου Βαφειάδη μετά από διαφωνία του με τον Ν. Ζαχαριάδη, οι εκτελέσεις διοικητών μονάδων του ΔΣΕ (Γιαννούλης, Γεωργιάδης, Τσουκόπουλος), το δόγμα Τρούμαν, η αποστασιοποίηση του Τίτο, οι συγκρούσεις στον Γράμμο, Βίτσι και ξανά στον Γράμμο με τελικό νικητή τον Εθνικό Στρατό υπό την όψιμη, αλλά στιβαρή ηγεσία του Αλ. Παπάγου. Υπάρχει ειδικό κεφάλαιο για τις επιχειρήσεις του Εθνικού Στρατού στην Πελοπόννησο και ακολουθούν τα γεγονότα της 7ης Μεραρχίας των ανταρτών στην Θράκη και η τραγική κατάληξή της με βασανισμούς από τους τότε σταλινικούς κομουνιστές με προεξάρχοντα τον Δ. Βλαντά.

Στο κείμενο υπάρχουν χρήσιμες υποσημειώσεις του συγγραφέα και του επιμελητή έκδοσης. Παρατίθεται εκτεταμένη βιβλιογραφία, παράρτημα με ενδιαφέροντα κείμενα και φωτογραφικό υλικό. Στο βιβλίο κατά διαστήματα παρεμβάλλονται εξιστορήσεις ανθρώπων, οι οποίοι με τις περιγραφές τους, κάνουν καλύτερα κατανοητό το κλίμα και τα μίση σε μια εποχή που η αξία της ζωής των ανθρώπων είχε μηδενιστεί. Ο συγγραφέας (πολυγραφότατος) αποκαλύπτεται ότι έχει λογοτεχνικές αρετές, αλλά λέει και με θάρρος την γνώμη του. Για την αξία της ιστορίας του Χρίστου Τάρταρη μπορεί να λεχθεί ότι αυτά που έγραψε είναι απολύτως ακριβή και αριστοτεχνικά γραμμένα, ενώ ο ίδιος στέκεται με κριτική ματιά απέναντι σε όλους.